Roddel, niets is zo lekker en tegelijk zo ongemakkelijk als lekker ongegeneerd kletsen over iemand terwijl diegene daar niet bij is. Veilig, zonder consequenties voor jezelf en de ander. Het biedt een uitlaatklep, zaken die je anders niet snel benoemt en die vaak wat irrationeel zijn, mag je dan gewoon benoemen. En ja, eigenlijk weten we wel dat je kritiek beter mét de persoon in kwestie kunt bespreken, maar dat is natuurlijk veel te spannend. Zeker als het je leidinggevende is of iemand anders hoger in rang.
Roddel is een onderwerp waar menig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan is. Zo volgde ik tijdens mijn studie Sociologie in Groningen colleges van Professor Rafael Wittek, die in die tijd promoveerde op dit onderwerp en later de ‘Oxford Handbook of Gossip and Reputation’ publiceerde. Kort gezegd: roddel bindt, is een uitlaatklep voor stress, maar kan ook serieuze negatieve gevolgen hebben voor personen in kwestie of voor de hele groep (instabiliteit). Roddel is bovendien niet te voorkomen, hoe graag je misschien ook zou willen. Mensen zijn sociale dieren en hebben het nodig. En tegelijk blijft het ongemakkelijk.
Toen ik jaren later trainingen Deep Democracy volgde, kwam ‘Roddel’ voor mij in een nog wat breder perspectief te staan. Het is binnen Deep Democracy een van de uitingen van zogeheten Sabotagegedrag. De Sabotagelijn (zie afbeelding) gaat van geintjes en roddel, tot staken en tegenwerken tot uiteindelijk ruzie en oorlog (zie afbeelding). Waarbij de geintjes en de roddel meer ‘bedekt’ gedrag zijn, en ruzie en oorlog natuurlijk expliciet. Overeenkomst is dat het vaak voortkomt uit niet-gehoorde perspectieven, ontbrekend draagvlak voor besluiten of onderdrukte stemmen. En daarmee een bepaalde mate van ‘verloren’ energie vertegenwoordigen. Energie die je als groep ook kunt gebruiken om betere besluiten te nemen en betere keuzes te maken.
Wat is nu de hele praktische les? Want daar is deze ‘Doe-het-zelf’-rubriek voor. Twee tips:
- Alleen: Ga, als leider of gewoon als groepslid, eens wat meer letten op sabotagegedrag. Door je hiervan bewuster te worden, ga je beter zien óf en in welke mate er in jouw team of organisatie sprake is van negatieve onderstroom of gebrek aan draagvlak. En stel jezelf dan de vraag: “Waar gaat dit nu eigenlijk écht over? Wat wordt er niet uitgesproken of wat wordt er onvoldoende gehoord?”
- Samen: je kunt het ook expliciet maken. Stel bijvoorbeeld in een teamoverleg eens de vraag: “Waar is de afgelopen tijd over geroddeld?”. Dat zal wat verbaasde gezichten en gegrinnik opleveren, maar als je uitlegt waarom je dat vraagt én dat roddel iets supermenselijks is, kan dit mooie nieuwe inzichten opleveren.
Roddel moet je nooit verbieden, dat lukt je namelijk niet, je kunt het wel gebruiken om de onderstroom op te sporen.
Ik wens je heel veel wijsheid en vooral ook
plezier!
Fijne dag
Martien
